Παρέμβαση του κ. ΒΑΣΑΡΔΑΝΗ ΓΙΩΡΓΟΥ Διευθ. Σύμβουλου της ΠΕΤΑ Α.Ε. στο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ. Οκτώβριος 2004 στο ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
Τακτικό Συνέδριο Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. , Οκτώβριος 2004
Παρέμβαση :
«Γ΄ Κ.Π.Σ. & Αυτοδιοίκηση. Επιδόσεις και Συμπεράσματα στο μέσο της διαδρομής»
ΒΑΣΑΡΔΑΝΗΣ Γιώργος, Διευθύνων Σύμβουλος Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.
Πολιτικός Μηχανικός
Κύριε Πρόεδρε της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε., κύριε Γενικέ Γραμματέα,
Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι και προσκεκλημένοι.
Ισχυρή συνιστώσα των προσπαθειών για την περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα ήταν, από την δεκαετία του ΄80, και είναι, τα συγχρηματοδοτούμενα από πόρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης προγράμματα, τα οποία από καιρό αναγνωρίζονται και δηλώνονται, όχι απολύτως έγκυρα αλλά σίγουρα αναγνωρίσιμα, ως «Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης» (Κ.Π.Σ.).
Διανύουμε το 3ο Κ.Π.Σ., το Κ.Π.Σ. του χρονικού διαστήματος 2000 ? 2006 (2008). Στις 31 Δεκεμβρίου 2003, στο μέσον της χρονολογικής διαδρομής, ήταν ο πρώτος σημαντικός ενδιάμεσος σταθμός στην υλοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ? 2006, το πρώτο ολοκληρωμένο επίσημο κοίταγμα της πορείας του Προγράμματος, η πρώτη συνολική αξιολόγηση, οι πρώτες σημαντικές αναθεωρήσεις (προσαρμογές και διορθώσεις).
Στον τίτλο της παρέμβασης μας υπάρχει η φράση «στο μέσο της διαδρομής». Δεν είναι ερώτηση, είναι κατάφαση και, έτσι, δείχνει να υπονοεί ότι είμαστε ως αυτοδιοίκηση όντως στο μέσον μιας αναπτυξιακής διαδρομής αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων, και ότι, επίσης, υπάρχουν μπροστά μας σημαντικός δρόμος, σημαντικές δυνατότητες για να επωφεληθεί η Αυτοδιοίκηση από τα αδιάθετα του 3ου Κ.Π.Σ..
Είναι όμως πραγματικά έτσι ? Είναι η Αυτοδιοίκηση, η πρωτοβάθμια κατά κύριο λόγο, εκτός από χρονολογικά, και ουσιαστικά, και πραγματικά, στο μέσον της διαδρομής εφαρμογής, σε όφελος του δικού της σχεδιασμού, των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ? 2006 ? Υπάρχουν πράγματι αξιόλογες εφεδρείες γι΄ αυτήν στα εναπομένοντα 5, πρακτικά, χρόνια του 3ου Κ.Π.Σ. ; Εχει τις δυνατότητες να χρησιμοποιήσει παραγωγικά αυτούς τους πόρους ;
Είναι ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, που πρέπει να γίνεται σταθερή προσπάθεια να απαντηθούν. Οι βασικοί λόγοι είναι νομίζω φανεροί. Ενδεικτικά θα αναφερθούμε :
– στην στενότητα οικονομικών πόρων που υπάρχει, ιδιαίτερα δημόσιων πόρων, η οποία πιέζει έντονα την Αυτοδιοίκηση.
– στον κίνδυνο η αυτοδιοίκηση να περιθωριοποιηθεί επί της ουσίας, να απαξιωθεί και στην κοινωνία, αν δεν συμμετέχει, και τώρα με το 3ο Κ.Π.Σ. και στο μέλλον με το 4ο Κ.Π.Σ., στην διαμόρφωση και υλοποίηση του συνολικού αναπτυξιακού προγράμματος της χώρας
– στη καθοριστική σημασία που έχει για τον ορθολογικό και αποτελεσματικό σχεδιασμό της 4ης Προγραμματικής Περιόδου 2007 ? 2013, η εύστοχη ενσωμάτωση της εμπειρίας από την εφαρμογή του Προγράμματος 2000 ? 2006.
Δεν υπάρχουν αξιόπιστες απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα χωρίς στοιχεία και την ανάλυση τους.
Δεν είναι δυνατό να δοθούν απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, χωρίς ένα συνολικό εργαλείο, χωρίς ένα σύστημα θέσεων, απόψεων, πολιτικής, πρωτίστως για την αυτοδιοίκηση, το ρόλο και τους στόχους της, αναπτυξιακούς και κοινωνικούς, αλλά και για την πορεία της χώρας και τις προοπτικές της, εντός της ανταγωνιστικής Ευρωπαϊκής Ενωσης των 25.
· Το έργο της Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε. για την παρακολούθηση της δραστηριότητας της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης στο σύνολο των 26 από τα 30 Επιχειρησιακά Προγράμματα 2000 ? 2006, στα οποία οι Ο.Τ.Α. είναι «τελικοί δικαιούχοι», προσφέρει πολλά από τα ζητούμενα «στοιχεία» και την ανάλυση τους. Αυτή θα είναι, κυρίως, και η σημερινή μας συμβολή.
· Τα πολιτικά, θεωρητικά εργαλεία των ερμηνειών και των συνολικών απαντήσεων διακινούνται στα όργανα και τους αιρετούς της αυτοδιοίκησης, σε έκταση και βάθος που ανακλά τις πραγματικότητες του θεσμού. Ηδη στο Συνέδριο δοκιμάζονται, και είναι σημαντικό και τιμητικό για την αυτοδιοίκηση, τέτοιες απαντήσεις.
ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ στην (εφαρμογή) αξιοποίηση των Προγραμμάτων
Η «ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ? ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ? ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» (Π.Ε.Τ.Α.) Α.Ε. , μελετητική εταιρεία της Αυτοδιοίκησης, παρακολουθεί, για λογαριασμό της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε., την πορεία εφαρμογής από την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 – 2006 και αποτυπώνει, από τον Φεβρουάριο 2003, σε 3 ή 4μηνιαίες Εκθέσεις στοιχεία, αξιολογήσεις, συμπεράσματα.
Τα στοιχεία είναι απολογιστικά, χορηγούνται τακτικά από τις Διαχειριστικές Αρχές προς την Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. (Π.Ε.Τ.Α.), με βάση συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο που υποβάλλει η Π.Ε.Τ.Α., καταχωρούνται και αναλύονται σε βάση δεδομένων, με συγκεκριμένο σύστημα που έχει ειδικά διαμορφωθεί.
Τα βασικά μεγέθη που μετρώνται, κοινά για όλα τα Ε.Π. και όλους τους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. είναι το «ενταγμένο έργο πρωτοβάθμιου Ο.Τ.Α.», με απόφαση της Διαχειριστικής Αρχής του Ε.Π., και ο προϋπολογισμός του. Βασική είναι επίσης η έννοια του «πρωτοβάθμιου Ο.Τ.Α. ΤΕΛΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥ». Αναφερόμαστε σε Επιχειρησιακά Προγράμματα και έργα όπου ο Δήμος, η Κοινότητα, η Επιχείρηση Ο.Τ.Α., η Διαδημοτική Συνεργασία είναι «Τελικοί Δικαιούχοι».
Στις 31.8.2004 η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση είχε εντάξει 3.779 έργα, συνολικού προϋπολογισμού 2,69 δις ?, στα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, σε 6 από τα 11 Τομεακά, σε 4 Κοινοτικές Πρωτοβουλίες και στο Ταμείο Συνοχής.
Τα μερίδια της στην συνολική πορεία υλοποίησης όλων των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ? 2006, ήταν 25,84 % σε πλήθος ενταγμένων έργων και 7,86 % σε προϋπολογισμό ενταγμένων έργων.
Η πορεία είναι ανοδική σε σχέση με τα στοιχεία της 28.2.2003, αλλά ήδη εντός του 2004, αρχίζει να διαφαίνεται επιβράδυνση των ρυθμών ανόδου για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, η οποία γίνεται σχεδόν ακινησία, με μικρές εξαιρέσεις στα Π.Ε.Π., στο μεταβατικό 4μηνο Απριλίου ? Αυγούστου 2004, λόγω των αναπόφευκτων αναπροσαρμογών και αναθεωρήσεων με τη νέα κυβέρνηση.
Το συνολικό πρόγραμμα τρέχει ταχύτερα από την συνιστώσα «πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση».
Είναι, κατά την γνώμη μας, ένα πρώτο σοβαρό δείγμα «κόπωσης» της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης στην αξιοποίηση των Προγραμμάτων.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η «κόπωση» προέρχεται από την υποκειμενική αδυναμία των Ο.Τ.Α. να προχωρήσουν έργα ή σχετίζεται κυρίως με λάθη στον σχεδιασμό των προγραμμάτων που «βγάζουν έξω» την αυτοδιοίκηση ή οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά είναι οι πανθομολογημένα δύσκολες, και ορισμένες φορές γραφειοκρατικές, διαδικασίες για την ωρίμανση και ένταξη έργων.
Επισημαίνουμε ότι με βάση τον σχεδιασμό των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ?2006 τα μερίδια που αναλογούν, άμεσα ή έμμεσα, στην πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση κινούνται περί το 20% του συνολικού τους προϋπολογισμού. Το βασικό αυτό στοιχείο είχε προκύψει από την εξέταση των Συμπληρωμάτων Προγραμματισμού κατά το 2002.
Η επίδοση, στις 31.8.2004, στο χρονολογικό μέσον της διαδρομής του 3ου Κ.Π.Σ., 7,86 % ως μερίδιο του προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης στο συνολικό προϋπολογισμό όλων των ενταγμένων έργων των Ε.Π. 2000 ? 2006, συνιστά από μόνη της καμπανάκι εγρήγορσης.
Ποιες κατηγορίες έργων χρηματοδότησε μέσω των Ε.Π. 2000 ? 2006 η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση ?
Ποιο τμήμα του αναπτυξιακού σχεδιασμού της, της σχέσης της με τους πολίτες, της λειτουργίας της, υλοποιείται με την συνδρομή κοινοτικών πόρων;
Θεωρητικά, ο σχεδιασμός των προγραμμάτων έδινε στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση ευρύτατη θεματικά γκάμα ευκαιριών : και υποδομές, και άϋλες ενέργειες στις κοινωνικές υπηρεσίες, και νέα τεχνολογία. Πρακτικά οι εξελίξεις μάλλον δεν επιβεβαιώνουν τις καλές προθέσεις του σχεδιασμού. Και τα προβλήματα αξιοποίησης από τους Δήμους δεν τίθενται μόνο από τα διαθέσιμα κονδύλια των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, τα οποία ενίοτε υπολείπονται από την ζήτηση.
Τα στοιχεία είναι χαρακτηριστικά.
Σε 4 βασικές κατηγορίες έργων (Δομές Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού, Περιβάλλον, Αστικές Αναπλάσεις, Οδοποιία) συγκεντρώνονται το 71% του συνολικού αριθμού ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. , τα οποία έχουν το 87 % του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α.
Με στοιχεία 31.8.04 :
Πρώτες είναι οι «Δομές Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού» ( = βρεφονηπιακοί σταθμοί, ΚΔΑΠ, ΚΗΦΗ, κ.α.) . Καταλαμβάνουν το 42,87% του συνολικού αριθμού των ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α., 1.620 Δομές σε σύνολο 3.779 έργων. Αξιοποιήθηκαν από 782 Ο.Τ.Α..
Το μερίδιο του προϋπολογισμού τους στο σύνολο του προϋπολογισμού ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α. είναι πολύ πιο πίσω, 11,74 %.
512 ενταγμένα έργα Ο.Τ.Α. αφορούν το Περιβάλλον (ύδρευση, αποχέτευση, επεξεργασία λυμάτων, αντιπλημμυρικά, έργα διαχείρισης απορριμμάτων, βιότοποι, Ταμείο Συνοχής). Αυτά έχουν το μεγαλύτερο μερίδιο στον συνολικό προϋπολογισμό Εργων Ο.Τ.Α., 1,518 δις ? είναι το 56,45% του συνολικού προϋπολογισμού έργων Ο.Τ.Α..
368 Ο.Τ.Α. έχουν ενταγμένο έργο της κατηγορίας «Περιβάλλλον».
297 έργα, προϋπολογισμού 260 εκ. ? είναι έργα Αστικών Αναπλάσεων. Τα μερίδια αυτής της κατηγορίας στο σύνολο είναι 7,86 % στο πλήθος έργων και 9,70% στον προϋπολογισμό.
Τις «Αστικές Αναπλάσεις» αξιοποίησαν 190 Ο.Τ.Α..
Στην κατηγορία των έργων Οδοποιίας έχουν ενταγμένο έργο 178 Ο.Τ.Α.. Όλα τα ενταγμένα έργα Ο.Τ.Α. οδοποιίας είναι 266 με προϋπολογισμό 251 εκ ?. Τα μερίδια των έργων Οδοποιίας στο σύνολο των έργων Ο.Τ.Α. είναι 6,41% στο «πλήθος έργων» και 9,06% στον «προϋπολογισμό».
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία έργων, η Κοινωνία της Πληροφορίας (Κ.Ε.Π. , κατά κύριο λόγο) έχει μεν μερίδιο στο πλήθος έργων Ο.Τ.Α. 8,79%, αλλά στο συνολικό προϋπολογισμό έργων Ο.Τ.Α. μόλις 0,51%. Οι Ο.Τ.Α. που έχουν ενταγμένο έργο είναι 292.
Στις προαναφερόμενες κατηγορίες έργων, οι ανθρώπινοι πόροι, η κοινωνία της γνώσης, η ανταγωνιστικότητα, ενώ υπάρχουν, δεν φαίνεται να χαρακτηρίζουν τα έργα, και μάλλον διαχέονται χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Οι ελλείψεις αυτές παραπέμπουν σε ελλείψεις στον σχεδιασμό των Ε.Π. 2000 ? 2006 σε σχέση με τις προτεραιότητες και τις δυνατότητες της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ενόψει του 4ου Κ.Π.Σ..
Χαρακτηριστικά των Ο.Τ.Α. που έχουν ενταγμένα έργα στα Ε.Π. 2000 – 2006
Στις 31.8.2004, 954 Ο.Τ.Α., το 92,35 % του συνόλου των Δήμων και των Κοινοτήτων είχαν εντάξει 1 τουλάχιστον έργο στα Ε.Π. 2000 ? 2006.
Στις 28.2.2003 οι πρωτοβάθμιοι Ο.Τ.Α. που είχαν ενταγμένο έργο ήταν μόνον 664, το 64,28% του συνόλου.
Η πρόοδος είναι σαφής, αλλά πλέον η υλοποίηση του προγράμματος και οι ανάγκες της Αυτοδιοίκησης ανεβάζουν αισθητά τις απαιτήσεις από την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση.
Μπορούν να ανταποκριθούν οι Δήμοι και οι Κοινότητες στο ανέβασμα του πήχυ ;
Μια βαθύτερη εξέταση των στοιχείων δείχνει τα ακόλουθα :
· Υπάρχουν 204 Ο.Τ.Α. με 1 μόνο ενταγμένο έργο, το οποίο μάλιστα σε ποσοστό 74% είναι έργο της κατηγορίας «Δομές Υποστήριξης Ανθρώπινου Δυναμικού», πρακτικά δηλαδή εκείνης της κατηγορίας που απαιτεί την μικρότερη προετοιμασία από Ο.Τ.Α..
Αυτοί οι Δήμοι δεσμεύουν συνολικά 78 εκ. ? , ήτοι μόλις το 2,9 % του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης.
· Δήμοι και Κοινότητες με περισσότερα από 5 ενταγμένα έργα είναι 255.
Υπάρχουν 3 πρωτεύουσες νομών με λιγότερα από 5 ενταγμένα έργα. Ολες οι άλλες πρωτεύουσες ανήκουν στην κατηγορία ³ 5.
Αυτή η κατηγορία Ο.Τ.Α. έχει ενταγμένα έργα συνολικού προϋπολογισμού 1,68 εκ. ?, ήτοι του 62,45 % του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης.
· Δήμοι και Κοινότητες με περισσότερα από 10 ενταγμένα έργα είναι 66. Από αυτούς οι 40 είναι πρωτεύουσες νομών.
Οι 66 Ο.Τ.Α. δεσμεύουν με τα ενταγμένα έργα τους 1,032 εκ ?, ήτοι το 38,36% του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης.
· Εντάξεις έργων μέσω διαδημοτικών συνεργασιών είναι ελάχιστες. Στις 28.2.03 τα διαδημοτικά ενταγμένα έργα ήταν μόλις 10 με προϋπολογισμό 8,81 εκ.? . Στις 31.8.04 είναι 57, το 1,5 % του συνολικού αριθμού ενταγμένων έργων Ο.Τ.Α., με προϋπολογισμό 219 εκ.?.
Αν θεωρήσουμε το κριτήριο των 5 ενταγμένων έργων ως αξιόπιστο δείκτη της υποκειμενικής δυνατότητας ενός Ο.Τ.Α. να παρακολουθήσει την πορεία εφαρμογής των Ε.Π. 2000 ? 2006 και να τα αξιοποιήσει, διαπιστώνουμε ότι μόνον το 25% των Ο.Τ.Α. της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης ανήκει στην κατηγορία αυτή. Εις αυτή την κατηγορία Ο.Τ.Α. ανήκει το 62,5 % του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης. Σε κάθε Ο.Τ.Α. αυτής της κατηγορίας αντιστοιχούν ενταγμένα έργα 6,6 εκ. ?. , κατά μέσο όρο.
Οι Ο.Τ.Α. που έχουν τουλάχιστον 10 ενταγμένα έργα είναι το 6,4 % του συνόλου των Δήμων και των Κοινοτήτων και δεσμεύουν το 38,36 % του συνολικού προϋπολογισμού των ενταγμένων έργων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης. Σε κάθε Ο.Τ.Α. αυτής της κατηγορίας αντιστοιχούν ενταγμένα έργα 15,64 εκ. ?. , κατά μέσο όρο.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η πορεία εφαρμογής από την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ? 2006, συναρτάται έντονα από την υποκειμενική δυνατότητα των Ο.Τ.Α..
Η επισήμανση είναι κρίσιμη και για τον σχεδιασμό του 4ου Κ.Π.Σ..
Τι μέγεθος έχουν και ποια είναι τα «υπόλοιπα» στα Ε.Π. 2000 ? 2006 προς αξιοποίηση από τους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. ;
Εξετάζοντας αναλυτικά, ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, τις εντάξεις έργων της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης, διαπιστώθηκε ότι σε όλα τα Προγράμματα υπήρχαν, στις 31.12.2003, «υπόλοιπα» για τους Ο.Τ.Α..
Υπήρχαν Μέτρα, και στα Περιφερειακά και στα Τομεακά Ε.Π., με τελικό δικαιούχο και τους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α., χωρίς κανένα ενταγμένο έργο Ο.Τ.Α..
Υπήρχαν επίσης Μέτρα με σημαντικά περιθώρια στον προϋπολογισμό τους για ένταξη πρόσθετων έργων Ο.Τ.Α..
Δεν είναι δυνατό να αποτυπωθούν με σχετική ακρίβεια τα μεγέθη των υπολοίπων, διότι τα Συμπληρώματα Προγραμματισμού που περιέχουν τις αναθεωρήσεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2000 ? 2006 δεν έχουν δημοσιευθεί.
Η γενική εικόνα για τα «υπόλοιπα» χαρακτηρίζεται από τα εξής :
– Δεν υπάρχει χώρος για να ενταχθούν «εύκολα» έργα ( έργα χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις προετοιμασίας) για τους Ο.Τ.Α..
– Τα μεγαλύτερα περιθώρια για τα έργα Ο.Τ.Α. υπάρχουν σε ΤΟΜΕΑΚΑ προγράμματα : Κοινωνία της Πληροφορίας, Επιχειρησιακό «Περιβάλλον» κ.α
Ορισμένες Προτάσεις
Στο χρονολογικό μέσον της διαδρομής του 3ου Κ.Π.Σ., σε συνθήκες που για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση υπάρχουν σημαντικοί προς διάθεση πόροι, το μοντέλο της αξιοποίησης του κοινοτικού χρήματος που βασίζεται στην ατμομηχανή μιας σχετικά μικρής ομάδας έμπειρων, οργανωτικά και τεχνικά ικανών Ο.Τ.Α., μάλλον δεν αρκεί.
Πολλές ορθές προτάσεις έχουν κατατεθεί, οι οποίες παραπέμπουν κατά προτεραιότητα, στην ενίσχυση του προσωπικού και των εξειδικευμένων
μέσων για την αξιοποίηση των Ε.Π. στους Δήμους.
Το έργο των εξειδικευμένων Συμβούλων, εξωτερικών συνεργατών των Ο.Τ.Α., μπορεί να δημιουργήσει προστιθέμενη για την Αυτοδιοίκηση.
Η Διαδημοτική Συνεργασία έχει επίσης αναγνωρισθεί, διακηρυκτικά κυρίως, ως σημαντικός παράγων που μπορεί να δώσει νέα ώθηση στην απορρόφηση πόρων και να διευρύνει αποτελεσματικά την βάση των ωφελουμένων.
Με την θεσμοθέτηση του ΘΗΣΕΑ δημιουργείται σημαντική δεξαμενή πόρων, από όπου η αυτοδιοίκηση θα μπορούσε να αντλήσει για να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που υπάρχουν στα Ε.Π. 2000 ? 2006. Προφανώς όμως οι πόροι του ΘΗΣΕΑ δεν είναι ανεξάντλητοι, και τα του 3ου Κ.Π.Σ. δεν είναι η προτεραιότητα όλων των κρατικών και αυτοδιοικητικών αρχών.
Η συμμετοχή των ιδιωτών, μέσω συμπράξεων (Σ.Δ.Ι.Τ.= Συμπράξεις Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα) με την Αυτοδιοίκηση, αποτελεί συγκεκριμένη δυνατότητα, διότι μεταφέρει σημαντικούς πόρους, κινητοποιεί πρόσθετους, μπορεί να κινήσει σημαντικού μεγέθους έργα.
Η αυτοδιοίκηση πρέπει να πάρει μέρος στον διάλογο για την διαμόρφωση του καλύτερου δυνατού πλαισίου για τη συνεργασία με τους ιδιώτες στην αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων.
Είναι η περίοδος, και το Συνέδριο, όπου τα ζητήματα της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης επανέρχονται στο προσκήνιο, και μάλιστα όχι ως ακαδημαϊκή συζήτηση. Νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, περιφερειακή οργάνωση του κράτους, 4ο Κ.Π.Σ., συσχετίζονται άμεσα με την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση. Πρέπει νομίζουμε – αν δεν μπορεί να είναι άμεσα η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση παράγων και της εφαρμογής του 3ου Κ.Π.Σ. στο δεύτερο ήμισυ της πορείας του – η περιφερειακή κλίμακα να εισαχθεί πρακτικά και συντονισμένα στην αξιοποίηση από τους Ο.Τ.Α. των πόρων του 3ου Κ.Π.Σ..Ο παλαιότερος προβληματισμός της αυτοδιοίκησης για το συγκεκριμένο ζήτημα μπορεί να είναι χρήσιμος.
Στο δεύτερο μισό της Προγραμματικής Περιόδου 2000 ?2006, ο ρόλος της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. στην αξιοποίηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση μπορεί να αποδειχθεί καταλυτικός.
Και διότι τον έχει ενσωματώσει έμπρακτα στους βασικούς πολιτικούς άξονες του προγραμματισμού και των δράσεων της, και διότι μπορεί να ενθαρρύνει ή και να αναλάβει πρωτοβουλίες υποστήριξης των Ο.Τ.Α. στην εφαρμογή .
